چرخ حمل‌ونقل شهری اصفهان لنگ می‌زند

مرکز پژوهش‌های مجلس به‌تازگی گزارشی منتشر کرده که در آن به وضعیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی کشور پرداخته است. در گزارش مجلس آمده کلان‌شهرها با بحران کمبود و فرسودگی ناوگان اتوبوس‌رانی مواجه‌اند. طبق داده‌های این گزارش میزان فرسودگی اتوبوس‌رانی در شهرهایی همچون کرج، اصفهان، قم و تبریز بالاتر از 60 درصد است. به چند سال قبل باید برگردیم. فرسودگی ناوگان اتوبوس‌رانی کلان‌شهر اصفهان در سال 99، 64 درصد بود. فرسودگی که همراه با شیوع کرونا ضربه‌های سنگینی بر پیکره حمل‌ونقل عمومی شهر زد و حالا سهم استفاده از اتوبوس و مینی‌بوس در سفرهای شهری را به 16 درصد رسانده است؛ درحالی‌که 56 درصد سفرها در شهر اصفهان با خودرو شخصی یا موتور انجام می‌شود. این آمار نشان می‌دهد کلان‌شهر اصفهان از برنامه‌های توسعه حمل‌ونقل شهری بسیار عقب‌مانده است و کمیتش می‌لنگد. اگر شما هم مسافر اتوبوس‌های درون‌شهری باشید و برای رفتن به محل کار یا مدرسه و دانشگاه و... از خطوط اتوبوس‌رانی استفاده می‌کنید حتماً با اتوبوس‌های فرسوده و رنگ‌ورو پریده در این خطوط مواجه شدید.

اتوبوس‌هایی که اگر توان حرکت داشته باشند و در راه نمانند در این روزهای گرم تابستان به‌خاطر روشن نبودن کولرهایشان مجبور به باز کردن در و پنجره‌ها هستند.
شهروندان در برخی مناطق شهری اصفهان با معطلی زیاد و سرفاصله‌های طولانی منتظر اتوبوسی می‌شوند که اصلاً معلوم نیست آنها را تا انتها به مقصد برساند!
طبق استانداردهای جهانی عمر مفید ناوگان حمل‌ونقل عمومی کمتر از 5 سال است؛ اما اگر خوب نگاه کنید در حال حاضر اتوبوس‌هایی با عمر بالای 12 سال در سطح شهر اصفهان تردد می‌کنند.
اما چرا وضعیت اتوبوس‌های شهری اصفهان به اینجا رسید که هم در کمیت و هم در کیفیت دچار نقص شده و توان خدمت‌رسانی شایسته به شهروندان را ندارد.
در دوران و دولت‌هایی که برایشان حمل‌ونقل عمومی اولویت بوده و برای توسعه آن تلاش کرده‌اند می‌بینیم که با قراردادن ردیف‌های اعتباری مناسب برای خرید اتوبوس‌های نو و تزریق به شهرها و کلان‌شهرها عمر ناوگان در این شهرها به 5 سال رسیده؛ اما این سیاست در یک دهه اخیر کند و بی‌رمق و در برخی مقاطع متوقف شد. تا جایی که نه دولت سهم خود را به حمل‌ونقل عمومی آن‌طور که باید ادا کرد نه کلان‌شهرها توان و بودجه لازم برای خرید اتوبوس را داشته‌اند.
کرونا هم در سه سالی که فراگیر شد ضربه بدی به پیکره رنجور حمل‌ونقل عمومی بخصوص اتوبوس‌رانی شهرهایی مانند اصفهان زد. مردمی که عادت کرده بودند برای سفرهای درون‌شهری‌شان از اتوبوس و بی‌آرتی استفاده کنند از بیم کرونا از سوارشدن به اتوبوس‌ها خودداری کردند تا جایی که تعداد مسافران این خطوط هر روز کم و کمتر شد و این اتوبوس‌ها بودند که در گوشه توقفگاه‌ها خاک خوردند.
رانندگان ناوگان شهری هم در این مدت یا بازنشسته شدند یا ترک کار کردند و به مشاغل دیگری روی آوردند و این تبدیل به یک بحران برای دوران پساکرونا شد که حالا دامنگیر مدیریت شهری شده است.
از سوی دیگر به‌خاطر نبود مشتری و عدم احساس نیاز به اتوبوس‌های جدید کارخانه‌های تولیدکننده هم خطوط تولیدشان را متوقف کردند و اتوبوسی تولید نشد. اتوبوس‌هایی که الان اگر بخواهند تولید شوند سه تا هفت میلیارد هزینه هر کدامشان است.
این وقایع باعث شده کلان‌شهر اصفهان که روزی 1200 دستگاه اتوبوس در آن تردد می‌کردند، حالا تنها 700 دستگاه اتوبوس در آن بچرخند که بسیاری از آنها یا تعمیر شدند یا دیگر عمر مفید که هیچ، عمر کاری‌شان به پایان رسیده است.
این اوضاع نشان می‌دهد که باید هم دولت هم مدیران شهری فکر اساسی به حال وضعیت فعلی ناوگان اتوبوس‌رانی اصفهان کنند. روز گذشته هم وزیر کشور مسئولیت تجهیز ناوگان درون‌شهری را با وزارت کشور و شهرداری‌ها دانست و گفت که در مرحله نخست، نوسازی حدود ۱۰ هزار دستگاه اتوبوس و حدود پنج هزار ون در دستور کار است؛ اما اعتبار گذاشتن و خرج‌کردن برای بازسازی و نوسازی اتوبوس‌های فرسوده آفتابه خرج لحیم است و پول در چاه ریختن. دولت اگر برایش توسعه حمل‌ونقل عمومی مهم است باید پای‌کار بیاید و بودجه مناسبی برای آن بخصوص در کلان‌شهرها در نظر بگیرد.
مدیران شهری هم باید مطالبه خود را از دولت با صراحت کلام بیشتری بیان کنند و تلاش بیشتری برای خرید اتوبوس‌های جدید کنند. چون هر چه زمان می‌گذرد اتوبوس‌های بیشتری ازرده‌خارج می‌شوند و سال دیگر کمتر از امسال اتوبوس خواهیم داشت. سالی 100 دستگاه اتوبوس از کار می‌افتد و 150 اتوبوس وارد خطوط شود تا کیفیت خدمت‌رسانی افزایش پیدا کند. درحالی‌که اصفهان همین حالا نزدیک به 500 دستگاه اتوبوس کم دارد و این یعنی 4 تا 5 سال کمبود.
یادمان هم باشد با شروع فصل مهرماه و آغاز به کار مدارس حتماً این مشکلات دوچندان می‌شود که باید سریع‌تر چاره‌ای برای آن اندیشید تا مسکن‌های مقطعی.